ဒေါက်တာလျန်မှုန်းဆာခေါင်း
ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး
ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး
ဒေါက်တာလျန်မှုန်းဆာခေါင်း၏ ကိုယ်ရေးမှတ်တမ်းအကျဉ်း
ဒေါက်တာလျန်မှုန်းဆာခေါင်းသည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၏ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုရေးရာ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးတာဝန်သာမက ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး၏ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ (၂) တာဝန်ကိုလည်း ထမ်းဆောင်နေသူဖြစ်ပါသည်။
သူသည် ၁၉၈၈ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ရှစ်လေးလုံးအရေးတော်ပုံကြီးတွင် ထဲထဲဝင်ဝင် ပါဝင်ခဲ့ပြီး ထိုအချိန်မှ ယနေ့အထိ စစ်အာဏာရှင်စနစ်အပါအဝင် အာဏာရှင်စနစ်မှန်သမျှ ဆန့်ကျင်ရေးနှင့် ဒီမိုကရေစီရေး၊ အမျိုးသားတန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် အခွင့်အရေးအပြည့်အဝရှိသော ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးတိုက်ပွဲများတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ သူပါဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သော တော်လှန်ရေးတာဝန်များမှာ-
| (၁) | ချင်းအမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (CNLD) ၏အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးနှင့် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌတာဝန်များ (၁၉၈၈-၁၉၉၀) |
| (၂) | တိုင်းရင်းသားနိုင်ငံရေးပါတီ (၂၆) ပါတီ ပူးပေါင်းဖွဲ့စည်းထားသော နိုင်ငံရေးတပ်ပေါင်းစု “ပြည်ထောင်စု တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်” (UNLD) ၏ အတွင်းရေးမှူး (ချင်းပြည်နယ်ကိုယ်စားပြု) နှင့် မူဝါဒရေးရာ တာဝန်ခံအတွင်းရေးမှူး (၁၉၈၈-၁၉၉၀) |
| (၃) | ချင်းအမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်- ပြည်ပ (CNLD- Exile) ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး (၁၉၉၈- ၂၀၀၈) နှင့် ဥက္ကဋ္ဌ (၂၀၀၈-၂၀၁၂) |
| (၄) | ပြည်ထောင်စုတိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်- လွတ်မြောက်နယ်မြေ (UNLD- Liberated Areas) အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး (၁၉၉၈-၂၀၁၂) |
| (၅) | တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများကောင်စီ (ENC) ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး (၂၀၀၁-၂၀၀၈) နှင့် အလှည့်ကျ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌနှင့် ဥက္ကဋ္ဌတာဝန်များ (၂၀၀၈-၂၀၁၂) |
| (၆) | ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲပြဋ္ဌာန်းရေးအထောက်အကူပြုကော်မတီ (SCSC)၊ [တိုင်းရင်း သားလူမျိုးများကောင်စီ (ENC) နှင့် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီတပ်ပေါင်းစု (NDF) တို့က ဖွဲ့စည်းပေးထား သော ပူးတွဲကော်မတီ] ၏ အတွင်းရေးမှူး (၂၀၀၁-၂၀၀၆) |
| (၇) | ဖက်ဒရယ်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (မူကြမ်း) ရေးဆွဲရေးနှင့် ညှိနှိုင်းမှုကော်မတီ (FCDCC) ၏ အတွင်းရေးမှူး (၂၀၀၅-၂၀၀၈) |
| (၈) | ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (CNC) ၏ အမြဲတမ်းသဘာပတိအဖွဲ့ဝင်နှင့် အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌတာဝန်များ (၂၀၀၄-၂၀၁၀) |
| (၉) | ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) ၏ အဓိပတိကောင်စီ၊ အဖွဲ့ဝင် (၂၀၁၁-၂၀၁၆) |
| (၁၀) | ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) ၏ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ (၂၀၁၆-၂၀၂၀) နှင့် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ (၂) (၂၀၂၀-၂၀၂၄) |
| (၁၁) | တိုင်းရင်းသားတော်လှန်ရေးအဖွဲ့ဝင် (၁၆) ဖွဲ့ဖြင့် ပူးပေါင်းဖွဲ့စည်းခဲ့သော “တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက် ခိုက်မှု ရပ်စဲရေးသဘောတူစာချုပ် ညှိနှိုင်းရေးအလုပ်အဖွဲ့” (NCCT) ၏အဖွဲ့ဝင် (၂၀၁၃-၂၀၁၅) |
| (၁၂) | ပြည်ထောင်စုငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမှု ပူးတွဲကော်မတီ (UPDJC) အတွင်းရေးမှူး (EAO ကိုယ်စားပြု) (၂၀၁၆-၂၀၁၇) နှင့် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ (EAO ကိုယ်စားပြု) (၂၀၁၇ မှ ၂၀၂၁ စစ်တပ်မှ အာဏာထိန်းရန် ကြိုးပမ်းမှုကြောင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲ ရပ်ဆိုင်းသည့်အချိန်အထိ)၊ UPDJC ဥက္ကဋ္ဌမှာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဖြစ်သည်။ |
ရေးသားထုတ်ဝေခဲ့သော စာအုပ်စာတမ်းများ
ဒေါက်တာလျန်မှုန်းဆာခေါင်းသည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် ရေးသားထုတ်ဝေသော စာအုပ် စာတမ်းများ ကို “Lian H. Sakhong”၊ မြန်မာဘာသာဖြင့် ရေးသားပြုစုထုတ်ဝေသော စာအုပ်စာတမ်းများကို “ဆလိုင်းလျန်မှုန်း” ဟူသော ကလောင်နာမည်များဖြင့် ရေးသားထုတ်ဝေလျက်ရှိပါသည်။
အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် ရေးသားပြုစုထုတ်ဝေသည့်စာအုပ်များမှာ-
| (1) | Religion and Politics among the Chin People in Burma (Uppsala University, 2000) |
| (2) | In Search of Chin Identity: A Study in Religion, Politics and Ethnic Identity in Burma (Copenhagen: Nordic Institute of Asian Studies, 2003) |
| (3) | In Defense of Identity: Ethnic Nationalities’ Struggle for Democracy, Human Rights and Federalism in Burma (Bangkok: Orchid Press 2010) |
| (4) | The New Panglong Initiative: Re-building the Union of Burma (together with Dr. Chao- Tzang Yawnghwe, 2002) |
| (5) | Designing Federalism in Burma (together with David Williams, 2003) |
| (6) | Ending Armed Conflict in Burma (together with Paul Keenan, 2014) |
မြန်မာဘာသာဖြင့် ရေးသားပြုစုထုတ်ဝေသည့်စာအုပ်များမှာ-
| (၁) |
တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများအရေးနှင့် စစ်မှန်သောပြည်ထောင်စုစနစ်
ဒီမိုကရေစီရေး၊ အမျိုးသားတန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်ရရှိရေးတိုက်ပွဲဝင်စာတမ်းများနှင့် မိန့်ခွန်းပေါင်းချုပ် (၁၉၈၈-၂၀၀၈) |
| (၂) |
ဒီမိုကရေစီကျင့်စဉ်တရားများ
[၂၀၁၂ တွင် ချင်းမိုင်နှင့် အိုင်ဇောတွင် ပုံနှိပ်ပြီး ၂၀၁၄ နှင့် ၂၀၂၀ အကြား ရန်ကုန်တွင် (၁၀) ကြိမ်တိုင်တိုင် ထပ်မံပုံနှိပ်ထုတ်ဝေသည်။ အုပ်ရေ တစ်သိန်း ငါးသောင်းခန့် ဖြန့်ချိခဲ့ပါသည်။ ချင်း၊ ကချင်၊ ကရင်၊ ကရင်နီနှင့် ရှမ်းတိုင်းရင်းသားဘာသာ (၅) မျိုးဖြင့် ဘာသာပြန်ဆို၍ ရိုက်နှိပ်ဖြန့်ချိ ခဲ့သည်။] |
| (၃) |
ဖက်ဒရယ်စနစ်၏အင်္ဂါရပ်များ
[၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ချင်းမိုင်မြို့၌ ပုံနှိပ်ပြီး ၂၀၁၄ နှင့် ၂၀၂၀အကြား ရန်ကုန်မြို့တွင် (၇) ကြိမ် ထပ်မံပုံနှိပ်ခဲ့ပါသည်။ ချင်း၊ ကချင်၊ ကရင်၊ ကရင်နီနှင့် ရှမ်းတိုင်းရင်းသားဘာသာ (၅) မျိုးဖြင့် ဘာသာပြန်ဆို၍ ရိုက်နှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့ပါသည်။] |
| (၄) |
နှုတ်ဆက်ခဲ့တယ်အမိတက္ကသိုလ်
၁၉၈၈-၁၉၉၀ အကြား ဒိုင်ယာရီနှင့် မှတ်စုများပေါင်းချုပ် |
| (၅) |
ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်တို့ကို အခြေခံသော ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးဆိုင်ရာ အခြေခံမူများနှင့် သဘောတရားများ
နိုင်ငံရေးစာတမ်းများပေါင်းချုပ် (၂၀၀၉-၂၀၁၉) |
| (၆) |
ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုစနစ်
[၂၀၂၂ တွင် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုရေးရာဝန်ကြီး ဌာနမှ အိုင်ဇောမြို့တွင် ထုတ်ဝေပြီး ၂၀၂၃ တွင် ဘန်ကောက်မြို့၌ ထပ်မံပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့ပါသည်။] |
သူစုဆောင်းတင်ပြထားသော စာအုပ်စာတမ်းများ
| (၁) |
ပင်လုံကတိကဝတ်များ
ပင်လုံစာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသော ချင်း (ပူးလျန်အုပ်)၊ ကချင် (ဇန်ထားရှင်) နှင့် ရှမ်း (တောင်ကြီးထွန်းမြင့်) တို့၏ ပင်လုံစာချုပ်အပေါ် သုံးသပ်ချက်နှင့် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း၏ လမ်းညွှန်မူ (၇) ချက်၊ ဒဂုံတာရာ၏ ပြည်ထောင်စုဆောင်းပါးများ ကို စုဆောင်းတင်ပြခဲ့ပါသည်။ |
| (၂) |
ပြည်ထောင်စုစစ်စစ်မူ
၁၉၆၁ တောင်ကြီးညီလာခံနှင့် ၁၉၆၂ ဖက်ဒရယ်နှီးနှောဖလှယ်ပွဲများ မှတ်တမ်း |
| (၃) |
ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူလက်တွဲနေထိုင်ရေးဝါဒမှသည် စစ်မှန်သော ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုဆီသို့
[အတွဲ (၆) တွဲပါ စာအုပ်များကို ၁၉၉၉ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၀၆ အကြား ထုတ်ဝေခဲ့သည်။] |
| (၄) |
ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေးကြိုးပမ်းမှု
[တစ်နိုင်ငံလုံးပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေးသဘောတူစာချုပ်ချုပ် ချုပ်ဆိုရန် ကြိုးပမ်းခြင်းမှ စ၍ ပြည်ထောင်စုငြိမ်းချမ်းရေးညီလာခံများ ကျင်းပခဲ့သည့်မှတ်တမ်းများကို အတွဲ (၅) တွဲ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။] |
| (၅) |
ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်တို့ကို အခြေခံသော ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေး ကြိုးပမ်းမှု
[အတွဲ (၁၀) တွဲကို ၂၀၁၉ မှ စတင်ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ယင်း (၁၀) အုပ်အတွဲအနက် အတွဲ (၉) နှင့် (၁၀) တို့ကို ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေရန် ပြင်ဆင်ပြီးစီးခဲ့သော်လည်း စစ်ကောင်စီ၏ အာဏာ သိမ်းရန် ကြိုးပမ်းမှုကြောင့် အပြီးအစီး ပုံနှိပ်ခြင်း မပြုနိုင်ခဲ့ပေ။] |